Samenleven
Niet meer als vroeger
Het is een steeds weer terugkerend thema: de angst die mensen zouden hebben voor de globalisering van de wereld. Inmiddels zijn er over heel Europa partijen die nationaal en Europees proberen om de gevolgen ervan te bekampen. In Nederland doet de PVV van Wilders dat, in Frankrijk het Front National en Duitsland heeft het Alternative für Deutschland. Het probleem lijkt niet zozeer de globalisering zelf, maar het opgeven van het vertrouwde.
Het wereldser worden van samenlevingen is van alle tijden. Wanneer heeft u wel eens iemand zich kritisch horen uitlaten over de Romeinen? Wat we van die periode via de overleving meekrijgen is vooral positief, terwijl er toch het nodige is afgedwongen. Of wat dacht u van de ‘VOC mentaliteit’, die ons in Azië bracht om daar met de plaatselijke bevolking ‘handel te drijven’. Ook het Britse Rijk heeft zo zijn sporen in Azië en Oceanië achtergelaten.
Kenmerkend aan de moderne globalisering is het vrijwillige karakter ervan. We leven in een tijd dat koloniseren – en annexeren zoals Rusland onlangs nog deed – taboe is. Onze mondialisering mengt een streven naar welvaart met individualisme. In plaats van oorlogstuig te produceren en soldaten te offeren, worden mensen nu aangezet om hun potentieel te benutten en zo bij te dragen aan hun eigen welvaart en daarmee dat van een land of regio waartoe ze behoren.
Voor die globalisering betalen we ook een prijs. We kunnen niet meer unilateraal doseren wat er door onze grenzen naar binnenkomt. Staan de grenzen open, dan komen ook de gebruiken uit den vreemde bij ons naar binnen. Het verschil met vroeger is het tempo en de massaliteit waarmee de globalisering nu plaatsvindt. Ter overdenking: bijna ieder dorp heeft al jaren een Chinees restaurant dat door een Chinese familie wordt uitgebaat. Niemand lijkt daar veel ophef over te maken.
De Spanjaarden en Italianen die zich als gastarbeiders hier vestigden zijn of teruggekeerd of in onze samenleving opgegaan. Voor de Turken en Marokkanen was dat zoals bekend een ander verhaal. Het verschil met de hiervoor genoemde Zuid-Europeanen en de Chinezen zit ‘m in het geloof en de bijbehorende gebruiken. Zuid-Europeanen zijn katholiek als Limburgers, terwijl de Chinezen van staatswege niet mogen geloven en ze bovendien op Nederlanders lijken doordat ze bereid zijn zich aan te passen ten faveure van handel.
De uitdaging van deze eeuw gaat zijn dat volkeren niet alleen naast elkaar moeten kunnen produceren, maar ook kunnen leven. En dat vraagt aanpassing. De aanpak van Wilders en de zijnen in Europa is er één van confrontatie. Bij zo’n benadering treedt er altijd ongewenste nevenschade op. Onze wereld is namelijk verweven en zich bovendien geopolitiek aan het veranderen. Je kunt een bol garen nu eenmaal niet ontwarren door er met een schaar in te knippen.
Zoals vroeger wordt het niet meer. Zelfs vroeger was het niet als vroeger. Het is een illusie die we nastreven als we wat ouder worden. En eigenheid is sowieso maar een perceptie die alleen hier en nu geldt. Als we die als absolute leidraad nemen en anderen met gesloten geest tegemoet treden, dan verliezen we uiteindelijk ook de voordelen van globalisering. Dag internet, vliegvakantie en (tweede) auto. Hallo kachel, wasbord en (weer) ongeneeslijke ziektes.