Europa

Beter geen Duits Europa

We zijn zo onder de indruk van het moreel overcompenserende Duitsland dat niemand iets durfde te zeggen toen Bondskanselier Merkel met een wir-schaffen-das de deur voor vluchtelingen wagenwijd openzette. Dat terwijl in de rest van Europa nationaal-conservatieve bewegingen als paddenstoelen uit de grond schieten om zich te verzetten tegen verdergaande internationalisering van de samenleving.

Europa wil niet meer buitenland, maar juist minder. Met de economische wind in de rug en als betaalmeester van Europa is Duitsland echter de onmisbare leider van de Europese Unie. Ideologische inflexibiliteit, zoals getoond bij de eurocrisis, en nietsontziend moralisme, zoals te zien bij de vluchtelingencrisis, maken van een land dat zichzelf als eurofiel beschouwt het land dat Europa uit elkaar drijft.

Economische assimilatie

Waar we bij de eurocrisis nog met de Duitsers meeriepen dat die ‘luie’ Zuid-Europeanen eens moesten gaan werken om hun schulden af te betalen, daar staan we nu aan de andere kant. In een gemeenschap zonder grenzen komen vluchtelingen niet alleen naar Duitsland, maar vroeg of laat ook naar de rest van Europa. De kosten van de actie van de één zijn daarmee voor rekening van iedereen.

‘Europa’ was altijd meer dan een economisch project alleen. Economische samenwerking zou immers de opmaat moeten zijn naar een gemeenschap die burgers op het continent verbroedert. Met een Europese grondwet is elf jaar geleden al eens zonder succes gepoogd om die stap te maken.

In 2008 kwam daar nog een keer de wereldwijde financiële crisis bij, die het gammele fundament onder de euro blootlegde. In plaats dat de munt zorgde voor culturele samensmelting, gebeurde dat wat altijd al een risico was geweest: Europa kwam niet verder dan het economische, ook het zo pro-Europese Duitsland niet.

Integendeel zelfs. Dat land richt zich nu alleen nog maar op de economische assimilatie van Europa. Zo zet het zijn met een strikte spaarmoraal verkregen machtspositie in om de eigen normen en waarden te exporteren. Wat Duitsland goed vindt, is daarmee voor de rest van Europa ook maar goed te vinden. Zoveel eigengereidheid is natuurlijk de doodsteek voor een multinationaal project als Europa, waar rekening houden met andersdenkenden absolute noodzaak is.

Regels

Wat rest is een Duits Europa doordrenkt van protestantse moraal, waar vergiffenis is ingeruild voor boetedoening. Waar de gemeenschap alleen iets voor de ander doet in geval van duidelijke overmacht. Daarom kunnen de Syriërs nu rekenen op barmhartigheid en zitten de Grieken met een staatsschuld die hen decennialang arm gaat houden. Die hebben immers verzuimd om de regels te volgen, terwijl die toch duidelijk waren.

De geschiedenis geeft de Duitsers goede reden om te hechten aan het strikt naleven van regels, maar het is daarmee niet universeel toepasbaar op een continent zo divers als Europa. Dat begint dan ook aan alle kanten te scheuren. De Italiaanse premier Renzi lag niet voor niets dwars bij de betaling van drie miljard euro aan Turkije om vluchtelingen daar te houden. En wat te denken van landen in Oost-Europa die helemaal niet zitten te wachten om de door Duitsland uitgenodigde asielzoekers op te nemen.

Landen die zich niet binnen het schootsveld van de Duitsers bevinden, die zwijgen en laten gebeuren. Die staan immers onder druk van een zich naar binnen kerend electoraat, dat genoeg heeft van een groter wordende wereld. En de sociaaldemocratische partijen die ooit voor solidariteit in Europa zorgden, zijn al helemaal in de verdringing geraakt.

Duitsland regeert Europa met een belerend vingertje, terwijl het draagvlak voor de EU toch al afneemt door een verlangen naar meer eigenheid. Zonder leiderschap dat over de eigen schaduw kan stappen is het dan ook beter Europa terug te geven aan de afzonderlijke lidstaten dan het verder aan de Duitsers te laten.