Geopolitiek

Geen Oekraïne zonder wapens

‘Deze crisis kan niet worden opgelost met militaire middelen’, zo stelde de Duitse Bondskanselier Merkel afgelopen zaterdag naar aanleiding van de situatie in Oekraïne. Als deze crisis inderdaad niet zo op te lossen zou zijn, dan is het advies aan de Russen om net zo lang te escaleren totdat het onvermijdelijke breekpunt toch een keer bereikt wordt. Tot dat zover is, kan Rusland dan militair zijn gang gaan.

Het Rusland van Poetin lijkt zich niet te willen neerleggen bij de Westerse orde die na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie is ontstaan. Zo heeft het samen met oud-Sovjetstaten Kazachstan en Wit-Rusland de Euraziatische Unie opgericht, waarmee een handelszone is gecreëerd die ook Oekraïne had moeten omvatten. Onder – veronderstelde – invloed van het Westen is dat land echter begin vorig jaar een pro-Europese koers gaan varen.

Dat de Russen zich gemarginaliseerd voelen is wel te begrijpen. Hoewel ze lid met vetorecht zijn van de VN Veiligheidsraad heeft dat het Westen niet weerhouden om Irak binnen te vallen. Toen Rusland zich in 2011 onthield van stemming voor interventie in Libië, was dat geen vrijbrief om het regime van Kaddafi omver te werpen. Het Westen daarentegen verwijt Rusland in het verleden te leven, zonder respect voor de eerder Westerse noties van internationaal recht en soevereiniteit.

De Russische oorlogszuchtigheid en het moslimterrorisme dwingen Europa nu tot schakelen. De wereld is geen plek meer waar conflicten ver van huis blijven. Vrijheid en vrede zijn vluchtig en bestaan bij de gratie niet bedreigd te worden. Gebeurt dat wel, dan kan de boel niet langer gesust worden en is actie vereist. Zie ook het militair ingrijpen tegen ISIS.

Gezien zijn militaire macht is het conflict met Rusland echter complexer. Sancties waren daarom ook primair het aangewezen middel om het land bij te sturen. Nu lijken die echter niet afdoende. Zo blijken Russen gewoon om zich in tijden van nood achter de leider te scharen en ontberingen uit te zitten. Verder keert dit wapen zich ook tegen Europa doordat de economische kosten ervan ook op het continent zelf gevoeld worden. Dit stelt Rusland in staat om Europese landen tegen elkaar uit te spelen en de politieke eenheid te verzwakken.

Daarbij had het Minsk-akkoord van afgelopen september, waarmee impliciet de terreinwinst van de rebellen en Russen door Europa al wordt erkend, het conflict moeten bevriezen, maar deed dat niet. De annexatie van de Krim lijkt ondertussen zelfs geaccepteerd als een voldongen feit.

De Russen spelen met de Oekraïners als een kat met een muis. De voortdurende militaire inbreng laat zien dat de politieke kosten voor Rusland nog niet hoog genoeg zijn. Sterker nog, er wordt zelfs niet teruggedeinsd om te provoceren. Denk bijvoorbeeld aan vliegtuigen die in het Europese luchtruim opduiken, wat onder andere de NAVO ertoe heeft gebracht om diens aanwezigheid in Oost-Europa te vergroten.

Met het leveren van wapens aan Oekraïne zou een militair evenwicht moeten ontstaan, waarmee minimaal het Minsk-akkoord gehandhaafd kan worden. Als dat er is, dan is de vraag hoeveel het Westen eraan gelegen is om de orde van voor het conflict te herstellen. Door de druk van sancties en – menselijke – kosten van militaire interventie is echter te hopen dat de Russen al eerder tot inkeer zullen komen.