Populisme, Verenigde Staten

Om Trump valt niet te lachen

Overal in Europa vallen landen over elkaar heen om het succesvolle ’America First, the Netherlands Second’ van Arjen Lubach na te apen. Satire lijkt een prima uitlaatklep voor wie machteloos toeziet hoe Donald Trump aan de andere kant van de oceaan bruusk aan de knoppen draait. Maar het lachen kon ons nog wel eens snel vergaan. Niet alleen heeft die man met zijn dunne huid alle middelen van de machtigste staat ter aarde tot zijn beschikking, ook weet ie zich nog eens gesteund door bijna de helft van alle Amerikanen.

Left-behinds

In de Verenigde Staten is er net als in Nederland een groeiende groep mensen aan het afhaken bij een samenleving waarin globaliseren mainstream is. Met Barack Obama hadden de VS nog een leider die prima een Paars kabinet had kunnen leiden in het Nederland van de jaren negentig. Met Trump is de klok van de één op de andere dag twintig jaar vooruit gezet, voorbij aan de Fortuyn-revolutie naar het tijdperk Wilders nu. Waar wij lachen om Trump en diens gestuntel, daar is hij, mét al zijn gebreken, voor de left-behinds de enige hoop.

Trump is dan ook een onoverkoombare tegenstrijdigheid. Hij is dé leider voor die mensen die weer vat op hun wereld willen krijgen, terwijl hij tegelijkertijd qua karakter en intellectueel weinig geschikt is voor de rol die het volk hem heeft gegeven. Het is op klompen aan te voelen dat dit ergens fout moet gaan, zeker wanneer er zoals nu geen alternatief voorhanden is. In kringen niet eens zover van de president begint de onvrede over zijn gebrekkige leiderschap al te groeien en wordt voorzichtig aan het afzetten van Trump gedacht, terwijl dat onmiskenbaar kiezersbedrog zou zijn.

Kwetsbaar

Alle westerse samenlevingen bevinden zich op het moment in meer of mindere mate in een situatie waar polarisatie de maatschappij uiteen trekt. Maar met Trump en in een land georganiseerd om een sterke president is dat probleem dubbel zo groot. Trump leeft van onvoorspelbaarheid en het op scherp stellen van tegenstellingen, terwijl hij tegelijkertijd te kijk dreigt te worden gezet door de door hem ingehuurde kabinetsleden die overal pleiten voor meer van de status quo. Het gevolg is dat ie zowel in politieke kringen als bij kiezers overkomt als incompetent, machteloos en dus kwetsbaar.

Het is die combinatie van kwetsbaarheid en onvoorspelbaarheid die ons nog eens zuur zou kunnen opbreken. Wanneer Trump bijvoorbeeld inderdaad zo in het nauw wordt gedreven dat afzetten een mogelijkheid wordt. Of als zijn kiezers in opstand komen en hij dat niet ontmoedigt of zelfs verder aanmoedigt. Vergeet niet dat Trump als commander-in-chief uiteindelijk beslist over leven en dood. In de hele wereld. Met als ultieme wapen de football, het koffertje waarmee de president met nucleaire wapens het einde der tijden kan inluiden.

Zelfgenoegzaam

Dat alles overziende zouden we ons misschien beter wat minder zelfgenoegzaam gedragen en niet vergeten dat westerse samenlevingen, inclusief de onze, door polarisering nu extra gevoelig zijn voor geweld. Dat lachen om Trump is dan deels uit onwetendheid, maar het vergroot wel de tegenstellingen uit en daagt een toch al volatiele man uit tot extremen. Willen we Trump in toom houden, dan moeten we hem helpen zich te handhaven en om beloftes aan kiezers in te lossen. Trump is geen karikatuur, maar een symptoom van onze kapotte samenlevingen.